– بی عقلی دارای رفتارهای متنوعی است و امکان دارد از هر انسان انجام پذیرد. یکی مراعات ادب نمی کند، یکی آلودگی صوتی ایجاد می کند، دیگری از اتوموبیل خویش آشغال به بیرون می ریزد و یکی به استاد خود تکریم نمی کند … انسان های دارای این رفتارها ، یک ویژگی مشترک دارند ، آنان کتاب نمی خوانند !
– کتاب یعنی عقل و تعقل
– هرکس و هر چیز یک نیروی پشتیبان و حافظ دارد. (حافظ اسم فاعل از مصدر حفظ است به معنی چیزی را از درون پشتیبانی و نگهبانی کردن.)کتاب می خوانیم تا عاقل و حافظ خویشتن باشیم.
– عاقل یعنی کسی که بر اعمال و رفتار انسانی خود مسلط باشد، او دارای عقل است.
– عقل در لغت به معنای امساک، نگاهداری و در بند کردن آمده است.عقل از “عقال” گرفته شده است، عقال به معنای طنابی است که به وسیله آن زانوی شتر سرکش و چموش و نا آرام را می بندند. بدین دلیل عقل معنا شده است، پس عقل یعنی نیروی باطنی نگاه دارنده و یاری کننده ای که خواسته ها و هواهای نامناسب درون انسانی را به بند می کشد.
– عقل، حاکم بر اعمال و رفتار انسان است.در جاهایی به معنای ادراک و فهم نیز آمده است.
– در فقه اصطلاحی داریم به نام “قاعده ملازمه” که می گوید : کل ما حکم به العقل حکم به الشرع (هرچیزی که عقل حکم می کند، شرع هم به آن حکم می نماید) عکس آن نیز صادق است.
کل ما حکم به الشرع حکم به العقل (هر چیزی که شرع حکم می کند، عقل هم به آن حکم می نماید) پس یکی از مبانی احکام شرع عقل است.
– در روایتی آمده است، جمعی از مومنان پیش پیامبر آمدند و مدح و ستایش از یک عالم مسلمان کردند،رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در عکس العمل خود اظهار داشت: او چه اندازه عقل دارد؟ آنان گفتند: ای رسول خدا ما از تلاش و کوشش او در عبادات و کارهای نیک و خیر او می گوییم، اما شما از عقلش سوال می کنید؟ حضرت فرمود: مصیبتی که از ناحیه غیر عاقل(در جامعه اسلامی) حاصل می شود بدتر از بدکاران است.
– حال با توجه به مواردی که پیرامون عقل ، شرع و عمل بیان شد ، مصداق بیاوریم : همین مسأله اخیر که مسوولین کشور ، لباس مقدس و شهادت وایثار را به تن کردند و شعار مرگ بر آمریکا و ضد نظام سلطه سر دادند . (لباسی که جوانان سلحشور مسلمان ایرانی در هشت سال مبارزه علیه بعثیان عراقی و دفاع از کشور همت کردند ، به شهادت و جانبازی رسیدند و مردم عزیز سختی ها تحمل کردند)
اما در خیل عظیم آنان ، بعضا کسانی بودند که خانواده و فرزندانشان در کشورهای آمریکایی و اروپایی هستند و یا با زندگی مرفه ای در آمریکا به تحصیل مشغول اند ، این مفهوم نیست !!! …
* فرازی از سخنان استاد جعفر حاجی کریم نظری در رونمایی کتاب”حوض نقاشی” در فرهنگسرای استاد شهریار